Verhalen over de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zagen de nazi’s Zaandam als een lastige, dwarse gemeente. Uit nieuw gevonden documenten blijkt die onwil om te collaboreren eens te meer. De in 1941 tot burgemeester van Zaandam benoemde NSB’er Cornelis van Ravenswaay beschouwt zijn nieuwe gemeente als een uitdaging. Amper begonnen schrijft hij aan de provinciecommissaris over ‘alle tegenstrevende … Lees meer
Zondag 28 juli 1946. Het is al wat later in de middag wanneer in de kerk aan de Zaandamse Vinkenstraat 44 de doop plaatsvindt van de één week eerder geboren Nelly Johanna Scholtens. Plotseling klinkt er een explosie. Er volgen er meer. Niet in het godshuis, maar ver daarbuiten. De klappen zijn zo zwaar dat … Lees meer
Een anonieme verzetsman schreef voor de publicatie Bezetting en verzet aan de Zaan (1985) een verhaal over een overval op het Zaandamse bevolkingsregister. Dit verslag haalde het boek niet. Omdat het een aardig inkijkje geeft in de gang van zaken op 24 december 1944 plaats ik het hieronder alsnog, aangevuld met een paar foto’s. Weihnacht … Lees meer
In 1943 verhuisde Dirk Schermer naar Zaandam, waar hij diep in het communistische verzet belandde. Ruim dertig jaar later deed hij daarvan verslag in een brief aan de Stichting 1940-1945. Met toestemming van zijn familie is dat inkijkje in het illegale leven hieronder gepubliceerd. Albert Heijn ‘Ondergetekende, Dirk Schermer, geboren 17 november 1909 te Uitgeest, … Lees meer
In 1943 zong een driejarig joods meisje uit Amsterdam wat liedjes voor haar ondergedoken vader en moeder. De peuter, haar ouders en de geluidsopname overleefden de oorlog. Haar grootouders – ook hoorbaar op de plaat – stierven in vernietigingskamp Sobibór. Andries Gobes (1909) en Sara Gobes-Vleeschhouwer (1910) hadden al vroeg door dat de bezetting van … Lees meer
Op 20 oktober 1940 vond de eerste van een reeks Zaanse ‘eenpansmaaltijden’ plaats. Ze werden vastgelegd in een fotoalbum. Door de vlucht van de eigenaar, vier jaar later, en een alerte jongen beschikken we nu nog over de kiekjes van dit nazistische eetfeestje. Maar wie staan daar eigenlijk op? Ortskommandant Wilhelm Wolniewicz – zeg maar … Lees meer
Twee van de dapperste Zaandamse verzetsstrijders waren homoseksueel. Cook Brummer, de stoutmoedige oorlogsdirecteur van de Zaandamse essencefabriek Polak & Schwarz, haalde al eens de Nederlandse televisie. Maar wie was toch zijn stadgenoot Mijndert van der Horst? Onlangs doken er nieuwe documenten op van en over deze onverschrokken communist. Hij werd zowel voor, tijdens als na … Lees meer
Had Max Lewin (2-10-1919) zich tijdens de Tweede Wereldoorlog niet verborgen, dan waren we verstoken gebleven van Radio Veronica. Maar ook van een internationale spionageaffaire, een handvol extreemrechtse partijen en bladen en wellicht zelfs van een bomaanslag op de Amsterdamse metro en de ontvoering van Provo-kopstuk Roel van Duijn. Enfin, daarover kunt u allemaal lezen … Lees meer