Verhalen over de Tweede Wereldoorlog

De Zaanse liquidaties: Simon Bloem

Simon Bloem (Wormer, 4-3-1913/Wormerveer, 23-9-1944)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog brachten Zaanse verzetsstrijders meer dan twintig collaborateurs, zwarthandelaren en andere gevaarlijk geachte personen om het leven. In mijn boek Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945) worden deze liquidaties uitgebreid beschreven. Ook de mislukte en verzonnen aanslagen alsmede de dilemma’s die deze beslissingen over leven en dood met zich meebrachten komen in Korte metten uitgebreid aan bod. Het 148 pagina’s tellende boek is te bestellen in de boekhandel.

Hieronder het hoofdstuk over de eliminatie van Simon Bloem.

In zijn oorlogsmemoires besteedde de regionale BS-commandant, Johann van Marle, enkele woorden aan een dodelijk slachtoffer van het Zaanse verzet: ‘Eveneens werd in Wormerveer doodgeschoten Johnny Bloem, provocateur.’ Eerder noteerde hij al in dit kort na de bevrijding geschreven manuscript: ‘Op 21 september [1944] wordt Bloem in Wormerveer als SD-agent herkend en staan de bewijzen van ’s mans verraderspraktijken onomstotelijk vast. Hij wordt veroordeeld en op 23 september op straat doodgeschoten.’ Het was dezelfde dag dat vergeefs werd gepoogd om de voormalige Krommenieër burgemeester Jongsma om te brengen. Waaruit de bewijzen bestonden vermeldde Van Marle overigens niet, net zo min als hij duidelijk maakte wie verantwoordelijk was voor de ‘veroordeling’ van dansleraar/banketbakker/ fabrieksarbeider/huisbediende Simon alias Johnny Bloem.

“De bewijzen van ’s mans verraderspraktijken staan onomstotelijk vast.”

Konditorei

Tot augustus 1941 woonde Bloem in de Wormerveerse Weverstraat 21. Daarna verhuisde hij naar Amsterdam. Op 12 augustus 1942 trad de dansleraar in Münster in het huwelijk met de in Dortmund geboren, bijna zeven jaar jongere Anna Antonia Herbert. Hij had haar ontmoet in een Duitse Konditorei waar hij vaak kwam. Ze was op haar trouwdag al hoogzwanger, want tien dagen later zette ze een zoon op de wereld. In januari 1944 werd Simon Bloem uitgeschreven naar Duitsland. Daar bleef hij niet, zoals de plaats van zijn overlijden laat zien.

Simon Bloem.

De door Van Marle genoemde liquidatiedatum stemde overigens niet overeen met een bericht in het illegale Vrij Nederland van 14 oktober 1944: ‘In de week van 30-9 tot 7-10 werden te Wormerveer niet minder dan drie gevaarlijke individuen naar de andere wereld geholpen.’ Waarna onder anderen ‘de verrader Bloem van de SD’ werd genoemd, ‘op wie zijn collega’s bij onderzoek 5 flessen olie, alsmede een groot bedrag aan geld vonden, zodat zij ook in hem een smokkelaar moesten ontdekken.’ De Zaandamse onderdirecteur van Verkade, Egbertus Veen, besteedde in zijn wekelijkse ‘rondzendbrief’ aan vrienden en familie eveneens wat woorden aan de liquidatie. Op 26 september meldde hij: ‘In Wormerveer is de beruchte Landwacht Siem Bloem doodgeschoten; hij had in zijn kwaliteit als zwarte handelaar 7 fl. olie en wat havermout bij zich, zodat men de aanslag niet als een politieke heeft beschouwd en represailles uitblijven.’

Dansleraar

“Pas bij de slagerij viel de fiets met de dode berijder om.”

Een plastisch verslag van Bloems laatste seconden is te lezen in het goed gedocumenteerde Beklemmende jaren. Kroniek van Wormer in de Tweede Wereldoorlog. De auteurs Bram en Klaas Kemp deden dat echter zonder namen te noemen. ‘Een dansleraar die ervan verdacht werd joden te hebben verraden, werd terwijl hij op de Zaanbrug richting Wormerveer fietste, van vlakbij beschoten. Hij viel voorover op het fietsstuur terwijl de fiets doorreed naar de Edisonstraat. Pas bij de slagerij viel de fiets met de dode berijder om.’

Dan is er ook nog een bewaard gebleven briefje aan de ‘waarde com’[mandant] van de Raad van Verzet, geschreven door de Zaan-damse RVV-commandant ‘Joop’, in het dagelijks leven beter bekend als Jan Jongh. Kort en bondig berichtte hij: ‘Johnnie Bloem (provocateur), die speciale opdracht had in Wormerveer, 13.45 terechtgesteld.’ Een anonieme topman van de Binnenlandse Strijdkrachten in de Zaanstreek hield het er op dat Bloem de 23ste om 12.45 uur op straat het tijdelijke met het eeuwige wisselde. Uit zijn notitieschrift: ‘S.D. neemt geen represailles.’ Afgaand op zijn logboek meende ook BS-leider Johan Wastenecker dat de liquidatie plaatsvond op de 23ste: ‘Johnny Bloem (provocateur) in Wormerveer afgestraft.’ Die datum correspondeert inderdaad met Bloems overlijdenakte.

Schimmige achtergrond

Het illegale blaadje The London news (dat overigens niet in Engeland, maar in Haarlem werd uitgegeven) beperkte het nieuws op 1 oktober 1944 eveneens tot slechts één regel: ‘In Wormerveer is de Gestapo-agent Johnny Bloem, dansleraar, doodgeschoten.’ Helaas, daar bleef het bij. Simon ‘Johnny’ Bloem houdt een schimmige achtergrond. Hij werd ter aarde besteld op de algemene begraafplaats in Wormerveer.

Zijn weduwe trouwde na de oorlog met Evert de Groot uit Amsterdam-Noord. Die nam afstand van zijn voorganger, haalde diens portret van de muur en verscheurde alle foto’s waarop hij zichtbaar was. Omdat zijn moeder en stiefvader er nooit over spraken zou het verleden van Simon Bloem voor zijn zoon een raadsel blijven.

B) Grafsteen Simon Bloem, begraafplaats Wormerveer (E. Schaap)

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en dit wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.

ValutaBedrag





1 gedachte over “De Zaanse liquidaties: Simon Bloem”

Laat een antwoord achter aan Fokkema Reactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.